"ระบบ" อะไรสักอย่างไว้ เลยเปิดหาดูก้อเจอ พูดถึง "ระบบ" ในอีกมุมมองนึง จากเล่ม ปังกะเจมส์.
นกที่ไม่เคยบินรวมฝูง
ชีวิตเต็มไปด้วยความลึกลับซับซ้อน
เพราะไม่ว่าจะมองลึกลงไปยังส่วนไหนของสิ่งมีชีวิต
เรากลับไม่พบเห็นสิ่งที่เรียกว่า “ชีวิต”อยู่เลย
ไม่มีชีวิตซ่อนอยู่ในโปรตีนไขมัน หรือ สาารอินทรีย์ใดใด ที่ประกอบขึ้นในร่างกาย
แล้วชีวิตที่เราคุ้นเคยและอยู่กับเรามาตลอดอยู่ตรงไหนกันแน่
ระบบมากมายในธรรมชาติเป็นระบบซับซ้อน
ที่ประกอบขึ้นจากส่วนย่อยๆ ที่เรียบง่าย
ฝูงนกบนท้องฟ้ามีพฤติกรรมที่ซับซ้อน
ราวกับต้องใช้ต้นไม้ทั้งโลกมาทำกระดาษเพียงเพื่อเขียนบรรยายอย่างไม่รู้จักจบสิ้น
ทว่าในความจิง สมการเพียงไม่กี่บรรทัดกลับเพียงพอ
เพราะนกทุกตัวมีพฤติกรรมการบินง่ายง่ายคือ
แต่ละตัวจะบินให้เกิดแรงต้านอากาศน้อยที่สุด
หรือพูดอีกอย่างว่านกพยายามบินเกาะกลุ่มให้เสียแรงน้อยที่สุด
แล้วรูปแบบของฝูงก้อเกิดขึ้นโดยที่ไม่ต้องมีนกตัวไหนบอกกล่าว
เช่นเดียวกับรูปทรงของจอมปลวกที่เกิดขึ้นโดยปราศจากสถาปนิกและแผนผัง
พฤติกรรมของการจราจร , กลไกของระบบภูมิคุ้มกัน , การทำงานของระบบประสาท
จนถึงสภาวะของเศรษฐกิจ
ต่างก้อเปนระบบซับซ้อนที่ประกอบขึ้นจากกฎเกณฑ์ง่ายๆ
การพยายามมองหาความเรียบง่ายที่ซ่อนอยู่ในความซับซ้อนจึงต้องใช้จิตนาการอย่างสูง
เพราะบางครั้งในระบบที่ซับซ้อน
ก้อมีคุณสมบัติใหม่ๆ ก่อเกิดขึ้นมาจากความสัมพันธ์ที่มองไม่เห็นระหว่างองค์ประกอบย่อย
ดังเช่นน้ำที่สามารถดับไฟได้
ก่อเกิดมาจากความสัมพันธ์ระหว่างก๊าซออกซิเจนที่ช่วยให้ไฟติดแรงขึ้นกับกาซ๊ไฮโดเจนที่ลุกไหม้ไฟ!
การศึกษาส่วนย่อยๆ ของระบบจนทะลุปรุโปร่ง
จึงไม่ได้แปลว่าสามารถเข้าใจภาพรวมของระบบได้อย่างสมบูรณ์
เราจึงไม่สามารถจิตนาการถึงรสชาติอันกลมกล่อมที่สอดประสานกับกลิ่นหอมหวาน
ของข้าวเหนียวมะม่วง
ได้จากการกินมะม่วงแยกกับข้าวเหนียวและน้ำกะทิ
เพราะการอยู่เพียงลำพังไม่อาจมองเห็นความสัมพันธ์ระหว่างชีวิต
นกที่ไม่เคยบินรวมฝูงจึงไม่มีวันเข้าใจความรู้สึกขณะบินอยู่ในฝูงได้เลย
ระบบซับซ้อนอย่างชีวิตและสติปัญญา
อาจไม่ได้เปนอะไรมากไปกว่าภาพรวม
ของความสัมพันธ์ระหว่างสารอินทรีย์ที่เปลี่ยนแปลงไปตามกระบวนการทางเคมี
การมองลึกเข้าไปในสิ่งมีชีวิตจึงเห็นเพียงองประกอบทางเคมีของชีวิต...แต่มองไม่เห็นชีวิต
บอกไม่ถูกเหมือนกัว่าในการศึกษาชีวิตควรเริ่มจากการอยู่ในสังคมหรืออยู่เพียงลำพัง
ในเมื่อสิ่งที่พบเห็นย่อมแตกต่างกัน
บอกได้เพียงว่า
บางครั้งการมองชีวิตอย่างลึกซึ้งนั้นต้องถอยออกมามองห่างๆ
จาก a day number 80
thought experiment
Mister Tompkin
ชีวิตเต็มไปด้วยความลึกลับซับซ้อน
เพราะไม่ว่าจะมองลึกลงไปยังส่วนไหนของสิ่งมีชีวิต
เรากลับไม่พบเห็นสิ่งที่เรียกว่า “ชีวิต”อยู่เลย
ไม่มีชีวิตซ่อนอยู่ในโปรตีนไขมัน หรือ สาารอินทรีย์ใดใด ที่ประกอบขึ้นในร่างกาย
แล้วชีวิตที่เราคุ้นเคยและอยู่กับเรามาตลอดอยู่ตรงไหนกันแน่
ระบบมากมายในธรรมชาติเป็นระบบซับซ้อน
ที่ประกอบขึ้นจากส่วนย่อยๆ ที่เรียบง่าย
ฝูงนกบนท้องฟ้ามีพฤติกรรมที่ซับซ้อน
ราวกับต้องใช้ต้นไม้ทั้งโลกมาทำกระดาษเพียงเพื่อเขียนบรรยายอย่างไม่รู้จักจบสิ้น
ทว่าในความจิง สมการเพียงไม่กี่บรรทัดกลับเพียงพอ
เพราะนกทุกตัวมีพฤติกรรมการบินง่ายง่ายคือ
แต่ละตัวจะบินให้เกิดแรงต้านอากาศน้อยที่สุด
หรือพูดอีกอย่างว่านกพยายามบินเกาะกลุ่มให้เสียแรงน้อยที่สุด
แล้วรูปแบบของฝูงก้อเกิดขึ้นโดยที่ไม่ต้องมีนกตัวไหนบอกกล่าว
เช่นเดียวกับรูปทรงของจอมปลวกที่เกิดขึ้นโดยปราศจากสถาปนิกและแผนผัง
พฤติกรรมของการจราจร , กลไกของระบบภูมิคุ้มกัน , การทำงานของระบบประสาท
จนถึงสภาวะของเศรษฐกิจ
ต่างก้อเปนระบบซับซ้อนที่ประกอบขึ้นจากกฎเกณฑ์ง่ายๆ
การพยายามมองหาความเรียบง่ายที่ซ่อนอยู่ในความซับซ้อนจึงต้องใช้จิตนาการอย่างสูง
เพราะบางครั้งในระบบที่ซับซ้อน
ก้อมีคุณสมบัติใหม่ๆ ก่อเกิดขึ้นมาจากความสัมพันธ์ที่มองไม่เห็นระหว่างองค์ประกอบย่อย
ดังเช่นน้ำที่สามารถดับไฟได้
ก่อเกิดมาจากความสัมพันธ์ระหว่างก๊าซออกซิเจนที่ช่วยให้ไฟติดแรงขึ้นกับกาซ๊ไฮโดเจนที่ลุกไหม้ไฟ!
การศึกษาส่วนย่อยๆ ของระบบจนทะลุปรุโปร่ง
จึงไม่ได้แปลว่าสามารถเข้าใจภาพรวมของระบบได้อย่างสมบูรณ์
เราจึงไม่สามารถจิตนาการถึงรสชาติอันกลมกล่อมที่สอดประสานกับกลิ่นหอมหวาน
ของข้าวเหนียวมะม่วง
ได้จากการกินมะม่วงแยกกับข้าวเหนียวและน้ำกะทิ
เพราะการอยู่เพียงลำพังไม่อาจมองเห็นความสัมพันธ์ระหว่างชีวิต
นกที่ไม่เคยบินรวมฝูงจึงไม่มีวันเข้าใจความรู้สึกขณะบินอยู่ในฝูงได้เลย
ระบบซับซ้อนอย่างชีวิตและสติปัญญา
อาจไม่ได้เปนอะไรมากไปกว่าภาพรวม
ของความสัมพันธ์ระหว่างสารอินทรีย์ที่เปลี่ยนแปลงไปตามกระบวนการทางเคมี
การมองลึกเข้าไปในสิ่งมีชีวิตจึงเห็นเพียงองประกอบทางเคมีของชีวิต...แต่มองไม่เห็นชีวิต
บอกไม่ถูกเหมือนกัว่าในการศึกษาชีวิตควรเริ่มจากการอยู่ในสังคมหรืออยู่เพียงลำพัง
ในเมื่อสิ่งที่พบเห็นย่อมแตกต่างกัน
บอกได้เพียงว่า
บางครั้งการมองชีวิตอย่างลึกซึ้งนั้นต้องถอยออกมามองห่างๆ
จาก a day number 80
thought experiment
Mister Tompkin
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น